درس ششم / علم زندگانی

درس ششم / علم زندگانی

قالب شعر : مثنوی                      شاعر : پروین اعتصامی

واژه نامه

شوق : اشتیاق ٬ علاقه

جرئت : شهامت

شاخسار : شاخه درخت

بامکی : بام کوچک

جو کناری : جویباری

گیتی : دنیا ٬ جهان

سست : ضعیف ٬ بی حال

عجز : ناتوانی

بس : بسیار

نوکاران : تازه کاران ٬ بی تجربه ها

برزن : محله ٬ کوچه ٬ کوی

توش : اندوخته ٬ ذخیره ٬ مخفف توش

حدیث : سخن ٬ داستان

گنج : چیزی با ارزش

گه : گاه ٬ زمان

دمساز : همراه ٬ سازگار

هجوم : حمله ٬ یورش

فتنه : در این درس به معنی بدبختی ٬ عذاب

برومند : بارور ٬ باثمر ٬ پربار

معنی شعر درس  

کبوتر بجه ای با شوق پرواز                            به جرئت کرد روزی بال و پر باز

روزی جوجه ی کبوتر با اشتیاق پرواز٬ با شهامت بال و پرش را گشود .

پرید از شاخکی بر شاخساری                     گذشت از بامکی بر جو کناری

از شاخه ی کوچکی بر شاخه ی دیگر پرید و از بام کوچکی به کنار جویباری پرواز کرد.

نمودش بس که دور آن راه نزدیک            شدش گیتی به پیش چشم تاریک

از بس که آن راه نزدیک به نظرش طولانی آمد ٬ جهان در پیش چشمش تاریک شد . ( خسته شد )

ز وحشت سست شد بر جای ناگاه                 ز رنج خستگی درمان در راه

ناگهان به خاطر وحشت و ترس بر جایش بی حال ایستاد و از شدت رنج و خستگی از ادامه ی حرکت باز ماند .

فتاد از پای ٬ کرد از عجز فریاد                       ز شاخی ٬ مادرش آواز در داد

درمانده شد و از عجز و ناتوانی فر یاد کشید ٬ ناگهان مادرش با صدای بلند گفت :

نکته آرایه ای : فتاد از پای = کنایه از ناتوانی

 تو را پرواز بس زود است و دشوار               ز نو کاران که خواهدکاربسیار ؟

پرواز کردن برای تو بسیار زود و سخت است و کسی از افراد بی تجربه و تازه کار انتظار کار های بزرگ ندارد.

هنوزت نیست پای برزن و بام                    هنوزت نوبت خواب است و آرام

تو توانایی رفتن به کوچه و پریدن روی بام را نداری و الان زمان استراحت کردن تو است .

تو را توش هنر می باید اندوخت                    حدیث زندگی می باید آموخت

لازم است که تو تجربه اندوزی کنی و راه و رسم زندگی کردن را بیاموزی .

بباید هردو پا محکم نهادن                           از آن پس فکر بر پای ایستادن

باید اول بتوانی هر دو پایت را محکم بر روی زمین بگذاری و بعد از آن به فکر ایستادن باشی .

من این جا چون نگهبانم تو چون گنج                   تو را آسودگی باید مرا رنج

من در این جهان همانند نگهبان تو هستم و تو چون گنجی با ارزش می باشی ٬ تو باید آسوده  و راحت باشی و من باید رنج محافظت از تو را تحمل کنم.

نکته آِرایه ای : چون نگهبان و چون گنج = تشبیه

مرا در دام ها بسیار بستند                         ز بالم کودکان پرها شکستند

من در دام های بسیاری گرفتار شدم ٬ و کودکان پرها و بال هایم را شکستند ( رنج و سختی زیادی را تحمل کردم و تجربه اندوخنم )

گه از دیوار سنگ آمد گه از در               گهم سرپنجه خونین شد گهی سر

 گاهی از بالای دیوار و گاهی از در خانه به من سنگ می زدند و مرا زخمی می کردند .

نگشت آسایشم یک لحظه دمساز                گهی از گربه ترسیدم گه از باز

 منئ لحظه ای در زندگی ٬ در آسایش به سر نبردم . زمانی از گربه ترسیدم و زمانی از باز .

باز = پرنده ای شکاری

هجوم فتنه های آسمانی                                  مرا آموخت علم زندگانی

بلا ها و مشکلات روزگار ٬ علم زندگی کردن را به من یاد داد.

نگردد شاخک بی بن ٬ برومند                     ز تو سعی و عمل باید زمن پند

شاخه ی کوچکی که بدون ریشه باشد ٬ میوه نمی دهد( دشد نمی کند ) . بنابراین تو باید سعی و تلاش کنی ٬ من هم باید به تو پند و اندرز بدهم .

پیام درس :

انسان باید در زندگی با سعی و تلاش بسیار ٬ تجربه به دست بیاورد تا در زندگی موفق شود . انسان ها باید در گذر زمان ٬ رنج ها ٬ سختی ها و دشواری ها را پشت سر بگذرانند تا پخته و با تجربه شوند و از عهده ی زندگی بر بیایند . انسان بی تجربه و بدون پشتکار مانند بچه کبوتری است که زود خسته می شود و از بین می رود .